Gisteravond nam onze jongste dochter mij mee naar de première van de voorstelling In de Willemstraat van Productiehuis Alphen. De kunstvorm van het (amateur)toneel was wennen. De teksten waren wat uitleggerig en het duurde even voordat de acteurs veranderden in echte personages. Maar naarmate de voorstelling vorderde, merkte ik hoe krachtig juist deze kunstvorm is om dit verhaal te vertellen. Alles was ontdaan van valse emoties en ik kwam aan tafel te zitten bij doodgewone mensen die buitengewone dingen hebben gedaan.

In de Willemstraat vertelt het verhaal van Bep en Janus van Gils die samen met de ouders van Janus in de jaren 1942-1945 dertien Joodse onderduikers hebben verborgen in hun piepkleine arbeidershuisjes. Alle dertien overleefden de oorlog. Bep was een krachtige vrouw, die handelde vanuit haar geloof in Jezus Christus. Janus was een toegewijde man, die deze taak hoe dan ook wilde volbrengen. Zij waren bijzondere mensen die eerst handelden en daarna pas rekenden. Hierom werden zij onderscheiden als ‘rechtvaardigen onder de volken’.

Het hele drama wordt uitgebeeld rond één tafel. De meeste scènes en gesprekken zijn alledaags, maar het projectiescherm en de piano, die tussendoor tot leven komen, blijven de kijkers herinneren aan de gitzwarte achtergrond van de buitenwereld. Soms vlammen de emoties plotseling op aan tafel. De angst om ontdekt te worden, het gemis van kinderen die elders zijn ondergebracht, de onderlinge irritaties, de spontaniteit als vader Asser een Jiddisch lied inzet uit dankbaarheid voor een aardappel.

Het eerbetoon dat de acteurs aan het einde van het stuk brengen aan de mensen die zij hebben gespeeld, is prachtig. Met hun stuk hebben zij een waardige en inspirerende hommage gebracht aan een deel van de Alphense geschiedenis dat nog maar weinig mensen kennen. Over twee weken herdenken wij de namen van de Joodse inwoners van Alphen aan den Rijn die de oorlog niet overleefden. Ik vind het mooi dat de school van mijn dochter daarin een actieve rol speelt. Zij mag dit jaar de namen voorlezen. Dat is een bijzondere en zelfs Bijbelse taak. ‘Ze hebben allemaal namen. Al vanaf dat God Adam Adam noemde en Adam namen gaf aan alle dieren en aan Eva, is de Bijbel verzot op het opsommen van namen. Je ziet ze voor je, honderden individuen die uit de vergetelheid aan komen zetten, zich een weg banen door de mist van de tijd, elkaar verdringend om maar te worden genoemd, opgeschreven, herinnerd,’ schreven Amos Oz en Fania Oz-Salzberger.

Dit jaar denken wij dankzij Productiehuis Alphen ook aan de namen van Bep en Janus van Gils. De voorstelling In de Willemstraat is tot en met 4 mei te zien in Parkvilla Alphen aan den Rijn.