Toen onze jongste dochter één jaar was, hield haar lichaam ermee op. Zij kon het voedsel niet binnenhouden, haar buik zwol op en alle energie stroomde uit haar weg. Op een dag kwam ik thuis uit mijn werk en vanuit de tuin zag ik haar in de box liggen. Roerloos en wit. Toen ik dichterbij kwam, begonnen haar ogen te stralen met de levendigheid die haar eigen is. De rest van haar lichaam bleef echter doodstil liggen. Wij besloten die avond nog terug te gaan naar de huisarts die ons eerste bezoek niet erg serieus had genomen. De volgende dag werd onze dochter opgenomen in het ziekenhuis, waar zij twee weken aan de sondevoeding heeft gelegen.

Uit onderzoek bleek dat onze dochter coeliakie heeft. Dit betekent dat haar lichaam intolerant is voor gluten, dat bijvoorbeeld in tarwe zit. Intolerantie is iets heel anders dan een allergie. Intolerant houdt in dat de darmwand op agressieve wijze wordt afgebroken, zodra er toch gluten binnenkomt. Dit zorgt op korte termijn voor vervelende klachten als buikpijn, hoofdpijn en lusteloosheid en op lange termijn kan dit ernstige en zelfs levensbedreigende gevolgen hebben. Voor wie coeliakie heeft, is zelfs de kleinste broodkruimel daarom een geduchte vijand.

Omdat coeliakie een erfelijke aspect heeft, onderging iedereen in ons gezin een bloedonderzoek. Daaruit bleek dat ook onze oudste dochter coeliakie heeft. Plotseling moesten wij ons leven anders inrichten. Gluten blijkt overal in te zitten, van kleurpotloden, die kinderen achteloos in hun mond stoppen, tot traktaties van klasgenoten, die onze dochters niet zomaar meer mochten aannemen. Dat is schrijnend, want eten doe je samen. Het is een uiting van gezelligheid en saamhorigheid. Wie coeliakie heeft, staat hier plotseling buiten. Coeliakie gaat daarom veel verder dan slechts bewust op je eten letten. Het vraagt om aanpassingsvermogen en creativiteit om toch onderdeel te blijven uitmaken van iets waaraan je niet kunt deelnemen. Met trots zie ik hoe onze dochters dit vermogen hebben ontwikkeld. Natuurlijk hebben we in de afgelopen jaren gehuild om de momenten die zij moeten missen, maar zolang zij zich aan het strenge dieet houden, zijn zij gelukkig kerngezond.

Toch is er een moment waarmee wij telkens weer in de knoei komen: de viering van het avondmaal in de kerk. Juist op het moment dat de Heer Jezus zich misschien wel het meest tastbaar aan Zijn gemeente toont in het brood en de wijn van het avondmaal, moet het brood aan mijn dochters voorbij gaan en kunnen zij niet meedoen. Het is voor mij een geloofsworsteling. Hoe kan het zijn dat zij worden uitgesloten van dit meest intieme moment van gemeenschap tussen Christus en Zijn kerk? In de rooms-katholieke kerk heerst zo’n hoge opvatting van het avondmaal dat geloofd wordt dat Christus zelf aanwezig is in het brood en de wijn. Hij heeft immers gezegd: dit is Mijn lichaam en dit is Mijn bloed. De eerste christenen vierden het avondmaal daarom met gejuich. Bij een van de vieringen werd zelfs iemand uit de dood opgewekt. Hoe kan het dan zijn dat dit lichaam van Christus mijn dochters juist ziek maakt in plaats van geneest?

Afgelopen zondag bezochten wij een kerkdienst in Varsseveld. We waren een weekend weg en hadden ons niet voorbereid op een avondmaalsdienst. Mijn oudste dochter, die gewend is om mee te doen aan het avondmaal, had daarom geen glutenvrij brood bij zich. Even overviel ons de gedachte om het maar zo te laten, maar ik moest denken aan de intensiteit waarmee mijn vader iedere zondag weer het avondmaal beleefde. Ik verliet de kerkzaal op zoek naar een oplossing, die ik redelijkerwijs toch niet zou vinden. In de foyer keek ik uit over het dorpsplein. De winkels waren natuurlijk gesloten. Er zaten wel mensen op het terras van hotel-restaurant De Ploeg. Het duurde even voordat ik besefte dat de oplossing recht voor mij stond.

Tien minuten laten liep ik met een geurend, glutenvrij broodje de kerkzaal weer in. De hotelier had het voorverpakte brood uit zijn diepvries gehaald en op een schone plaat in zijn oven gelegd. Toen hij uit de keuken was gekomen met in zijn uitgestoken handen het kleine brood op de witte servet, moest ik onvermijdelijk denken aan de woorden van de Heer: dít is Mijn lichaam. Even later gaf ik het in de doek gewikkelde brood aan mijn dochter. Zij keek mij stomverbaasd aan. Toen begonnen wij allebei te lachen.

Wie de Heer Jezus zoekt, zal Hem vinden. Hij zegt dat Hij ernaar verlangt om deze maaltijd met ons te vieren. Dit vraagt om een hoge opvatting van het avondmaal. Het is niet zomaar een stukje brood of zomaar een slokje wijn. Christus is hierin op de een of andere manier zelf aanwezig. De rooms-katholieke kerk gaat hierin heel ver. Zij gelooft zo stellig in de presentie van Christus in het brood dat de hostie een minimale hoeveelheid tarwe (en dus gluten) moet bevatten, anders vormt het ‘geen geldige materie voor de viering van de Eucharistie’. Voor mensen met coeliakie is dit een ramp. Voormalig priester Stefan van Dierendonck heeft zijn persoonlijke verhaal hierover verwerkt in zijn roman En het regende brood.

Ik waardeer de hoge opvatting van de rooms-katholieke kerk over het avondmaal, maar ik deel haar opvattingen en voorschriften niet. Op een van de eerste keren dat mijn dochter deelnam aan het avondmaal, mocht ik het brood en de wijn ronddelen. Toen ik bij haar kwam en zij inmiddels met het glutenvrije brood in haar hand klaar zat, boog ik naar voren en fluisterde tegen haar: ‘het brood komt uit dezelfde aarde voort’. God brengt het tarwebrood en ook het glutenvrije brood uit dezelfde aarde voort om ieder mens te versterken en de wijn om het hart van ieder mens te verheugen (Psalm 104:14-15). Zo is het brood en de wijn een beeld van Zijn Zoon, die Hij ook voortbracht uit de aarde voor het heil van ieder mens. Christus is overal te vinden. Zelfs in de diepvries van hotel-restaurant De Ploeg in Varsseveld. Afgelopen zondag heeft Hij zelf voorzien in het brood om zo met mijn dochter Zijn maaltijd te kunnen vieren.